Jak czarna kobieta ratowała życie – bez jej zgody i uznania
Komórki pochodzące od Henrietty Lacks przeszły do historii medycznej, ale jej historia mówi wiele o historii rasy i etyki w badaniach medycznych.
Henrietta Brakuje historycznego markera w Clover w Wirginii. (Zdjęcie: Wikimedia Commons) W nadchodzącym tygodniu (1 sierpnia) przypada stulecie urodzin Henrietty Lacks, Afroamerykanki, która wniosła jeden z najbardziej znaczących wkładów we współczesną medycynę – bez jej wiedzy i zgody.
Historia Lacks i linii komórkowej HeLa, która została od niej pobrana – i która nadal stanowi podstawę wielu badań medycznych – jest ważna dla zrozumienia problemów etycznych w badaniach medycznych na ludziach. Jest tak szczególnie teraz, biorąc pod uwagę pilną potrzebę opracowania skutecznej szczepionki przeciw COVID-19, która wymaga przetestowania na ludzkich komórkach.
Kim była Henrietta Lacks?
Henrietta Lacks była Afroamerykanką, która według The Immortal Life of Henrietta Lacks (2010, Crown) Rebeki Skloot, dorastała na farmie tytoniu w wiejskiej Wirginii. Była żoną Davida Lacksa i miała pięcioro dzieci.
29 stycznia 1951 r. odwiedziła szpital Johns Hopkins w Baltimore w stanie Maryland, aby zdiagnozować i wyleczyć guzek w jej brzuchu. Okazało się, że jest to agresywna forma raka szyjki macicy. Lacks zmarł w wieku 31 lat 4 października 1951 r.
Czym jest HeLa i co jest w niej takiego wyjątkowego?
Kiedy Lacks była w Johns Hopkins, jej guz został poddany biopsji, a tkanki z niego zostały wykorzystane do badań przez dr George Otto Gey, kierownika Laboratorium Kultury Tkankowej w szpitalu. Stwierdzono, że komórki rosły w niezwykłym tempie, podwajając liczbę w ciągu 24 godzin. Ich zdumiewające tempo wzrostu uczyniło je idealnymi do masowej replikacji do wykorzystania w badaniach medycznych.
Obraz fluorescencji wielofotonowej komórek HeLa wybarwionych toksyną wiążącą aktynę falloidyną (czerwony), mikrotubulami (cyjan) i jądrami komórkowymi (niebieski). (Zdjęcie: Wikimedia Commons) Wcześniej naukowcy próbowali uwiecznić ludzkie komórki in vitro, ale komórki zawsze w końcu umierały. Komórki HeLa – nazwane na cześć dawcy – jako pierwsze zostały skutecznie unieśmiertelnione.
Jak komórki HeLa rozwinęły medycynę?
Linia komórkowa HeLa jest jedną z najważniejszych linii komórkowych w historii nauk medycznych i stanowi podstawę niektórych z najbardziej znaczących postępów w tej dziedzinie.
Komórki HeLa były pierwszymi ludzkimi komórkami, które zostały pomyślnie sklonowane i zostały użyte przez Jonasa Salka do przetestowania szczepionki przeciwko polio. Co istotne, pomogli w zidentyfikowaniu wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) jako głównej przyczyny wielu form raka szyjki macicy – w tym tej, która zabiła Lacksa – i odegrali kluczową rolę w opracowaniu szczepionki przeciwko HPV, którą zdobył jej twórca, Harald zur. Hausen, Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny w 2008 roku.
Były szeroko stosowane w badaniach nad rakiem i zostały wykorzystane do ustalenia, że ludzkie komórki zawierają 23 pary chromosomów, a nie 24, jak wcześniej sądzono.
Przeczytaj także | W roku Covid, dlaczego trzeba pamiętać o „niedocenionej bohaterce DNA” Rosalind Franklin
Kiedy Lacks został uznany za dawcę komórek HeLa?
Lacks był nieświadomym dawcą; ani ona, ani jej rodzina nie byli świadomi, że jej komórki zostały pobrane i miały być użyte do badań medycznych. Lacks była biedną, niewykształconą czarną kobietą, a jej zgoda nie była wówczas uważana za konieczną przez establishment medyczny.
Podczas gdy tysiące badań i prac rozwojowych wartych wiele miliardów dolarów miały miejsce dzięki komórkom HeLa, sama Lacks została uznana za ich źródło dopiero w latach 70. XX wieku, kiedy naukowcy szukali próbek krwi od jej rodziny. Co więcej, jej potomkowie nie mieli żadnej kontroli nad linią komórkową aż do 2013 roku, kiedy National Institutes of Health zawarł z nimi porozumienie, przyznając im pewien stopień kontroli nad sposobem wykorzystania materiału genetycznego Lacksa.
Ekspresowe wyjaśnieniejest teraz włączonyTelegram. Kliknij tutaj, aby dołączyć do naszego kanału (@ieexplained) i bądź na bieżąco z najnowszymi
Rasa i nieetyczne badania medyczne
W 1947 roku, podczas Procesów Norymberskich, siły alianckie opracowały coś, co stało się znane jako Kodeks Norymberski, zestaw 10 zasad etycznych dotyczących eksperymentów na ludziach. Kod został stworzony w odpowiedzi na niemieckie eksperymenty na ludziach podczas II wojny światowej, a pierwszą zasadą, którą zawierał, było to, że dobrowolna zgoda była niezbędna w eksperymentach na ludziach.
Zanim komórki Lacksa zostały zebrane i użyte bez jej zgody, kod istniał już od czterech lat. Niestety, naruszenie zgody Lacksa było dopiero ostatnim rozdziałem w długiej historii badań medycznych, które pogardzały etyką w odniesieniu do niebiałych ciał.
Sims przeprowadzał swoje eksperymenty chirurgiczne na niewolnikach z Alabamy bez ich zgody i bez znieczulenia. (Zdjęcie: Wikimedia Commons) Weźmy przykład J Marion Sims, XIX-wiecznego lekarza, często nazywanego ojcem współczesnej ginekologii. Był pionierem w leczeniu chirurgicznym przetoki pęcherzowo-pochwowej, częstym powikłaniu porodowym, w którym dochodzi do pęknięcia pęcherza moczowego i ściany pochwy, powodującego ból, infekcję i wyciek moczu. Sims przeprowadzał swoje eksperymenty chirurgiczne na niewolnikach z Alabamy, bez ich zgody i bez znieczulenia.
Również w wyjaśnionym | Poznaj dr Sarah Gilbert, jedną z naukowców prowadzących wyścig w poszukiwaniu szczepionki na koronawirusa
Albo weźmy pod uwagę niesławne badanie Tuskegee Syphilis Study, przeprowadzone przez amerykańską publiczną służbę zdrowia w latach 1932-72, w którym zbadano, jak nieleczona kiła rozwijała się u Afroamerykanów i jak różniła się od sposobu, w jaki dotyka białych mężczyzn.
Do badania zrekrutowano Tuskegee Institute (obecnie Tuskegee University) w Alabamie, a badani – 399 zakażonych pacjentów i 201 niezainfekowanych pacjentów kontrolnych – wszyscy byli biednymi dzierżawcami. Chociaż początkowo częścią badania było leczenie arsenem, bizmutem i rtęcią, później badani nie byli w ogóle leczeni. Nawet po tym, jak w latach 40. penicylina zaczęła być powszechnie dostępna do stosowania w leczeniu kiły, nie została ona zabroniona badanym w Tuskegee. Uważa się, że zmarło ponad 100 osób; badanie ostatecznie zakończyło się dopiero po publicznym ujawnieniu w Gwiazda Waszyngtonu .
Nieetyczne, pozbawione zgody eksperymenty na ludziach miały również miejsce gdzie indziej; w 2013 r. historyk żywności Ian Mosby ujawnił wysoce nieetyczne eksperymenty żywieniowe przeprowadzone przez kanadyjski rząd na aborygeńskich dzieciach w sześciu szkołach rezydenckich w latach 1942-52.
W ramach badania niedożywionym dzieciom odmawiano odpowiedniego odżywiania; rodzice nie byli ani informowani, ani nie proszono o ich zgodę.
W 2004 roku senackie śledztwo w sprawie doświadczeń australijskich aborygeńskich dzieci zmuszonych do objęcia opieki państwowej podobnie ujawniło ich wykorzystanie w eksperymentach i próbach medycznych, od lat 20. XX wieku do lat 70. XX wieku.
Podziel Się Z Przyjaciółmi:
