Rabindranath Tagore w 1908 r.: „Nigdy nie pozwolę, by patriotyzm zatriumfował nad ludzkością, dopóki żyję”

Twórca hymnu narodowego i jego poglądy na nacjonalizm, wolność rozumu i poglądy na siłę upodabniane.

Rabindranath Tagore (ilustracja: Subrata Dhar)

W 1908 Rabindranath Tagore napisał list do swojego przyjaciela, A M Bose, w którym powiedział: Patriotyzm nie może być naszym ostatecznym duchowym schronieniem. Nie kupię szkła za diamenty i nigdy nie pozwolę, by patriotyzm zatriumfował nad ludzkością, póki żyję. Trzy lata po napisaniu tego listu — będącego częścią Selected Letters of Rabindranath Tagore, wydanej przez Cambridge University Press w 1997 — jego kompozycja, Jana Gana Mana, została zaśpiewana po raz pierwszy na sesji Kongresu w Kalkucie. Teraz, 105 lat później, gdy sędziowie Sądu Najwyższego Dipak Misra i Amitava Roy nakładają na sale kinowe obowiązek grania Jana Gana Mana, a osoby obecne na sali muszą wstać w ramach ich świętego obowiązku wobec hymnu narodowego, kompozycja Tagore zaczęły symbolizować nacjonalizm — coś, co noblista nie tylko krytykował, ale też słynnie określał jako mięsożerne i kanibalistyczne.

Niedawno poseł z Kongresu Trinamool, Sugata Bose, powiedział w parlamencie, że czasami obawiam się, że ci, którzy tak wąsko definiują nacjonalizm, pewnego dnia opiszą Rabindranatha Tagore'a jako antynarodowego, jeśli przeczytają niektóre zdania z jego książki o nacjonalizmie.

Zobacz, co jeszcze robi wiadomości

Przez całe życie Tagore pozostawał głęboko krytyczny wobec nacjonalizmu, stanowiska, które postawiło go przeciwko Mahatmie Gandhiemu. Tagore twierdził, że kiedy miłość do ojczyzny ustępuje miejsca kultowi lub staje się świętym obowiązkiem, nieuniknionym skutkiem jest katastrofa. chcę służyć mojemu krajowi; ale moje uwielbienie rezerwuję dla prawa, które jest daleko większe niż kraj. Czczenie mojego kraju jako boga oznacza sprowadzenie na niego klątwy, napisał Tagore w swojej powieści z 1916 roku Dom i świat. Słowa te wypowiedział Nikhil, jeden z dwóch bohaterów powieści, którego wielu uważało za alter ego Tagore.

Ponadto Tagore twierdził, że niezgoda i różne poglądy mają ogromne znaczenie. Pisząc ze Związku Radzieckiego w 1937 roku, Tagore pozytywnie zareagował na sowiecki eksperyment, zwłaszcza na ich próby wykorzenienia braku edukacji, ale ostrzegał przed jakąkolwiek próbą ograniczenia wolności umysłu. Napisał: „Byłby to nieciekawy, ale sterylny świat mechanicznej prawidłowości, gdyby wszystkie nasze opinie były ujednolicone na siłę… Opinie ulegają ciągłym zmianom i przekształceniom tylko dzięki swobodnemu przepływowi sił intelektualnych i perswazji. Przemoc rodzi przemoc i ślepą głupotę. Do przyjęcia prawdy potrzebna jest wolność umysłu; terror beznadziejnie go zabija.

W latach 1877-1917 stanowisko Tagore w sprawie Swadeshi i ruchu antypartycjonistycznego w Bengalu współgrały z klimatem politycznym. Ale od 1921 roku, kiedy pojawiły się rozłamy w społeczeństwie — komunalnym i kastowym — wyznał Tagore, zrobiłem kilka kroków w dół drogi, a potem się zatrzymałem.

Chociaż Tagore i Mahatma Gandhi dzielili filozoficzne pokrewieństwo i wzajemny szacunek, ich niezgoda na nacjonalizm miała kulminację w debatach, które nadal mają znaczenie. Tagore ostrzegł Gandhiego, że istnieje cienka linia dzieląca nacjonalizm i ksenofobię. Tagore i Gandhi spotkali się w lipcu 1921 roku w jego domu w Kalkucie, gdzie odbyli długą i kłótliwą rozmowę na temat tego, co Tagore określił jako niewolę nacjonalizmu.

W wpływowym wówczas czasopiśmie Kalkuta, Modern Review, Tagore pisał o międzynarodowym pragnieniu osiągnięcia jedności człowieka poprzez zniszczenie niewoli nacjonalizmu w celu osiągnięcia jedności człowieka.

Argumentował, że Indie nie miały prawdziwego poczucia nacjonalizmu i zauważyły, że chociaż od dzieciństwa uczono mnie, że bałwochwalstwo Narodu jest prawie lepsze niż szacunek dla Boga i ludzkości, wierzę, że wyrosłem z tej nauki i jest moje przekonanie, że moi rodacy naprawdę zdobędą swoje Indie, walcząc z tą edukacją, która uczy ich, że kraj jest większy niż ideały ludzkości.

Konsternację Tagore z powodu żarliwego nacjonalizmu, który ogarnął Indie, ukształtowała jeszcze pierwsza wojna światowa w 1914 roku. Przemawiając w Japonii po wojnie, ostrzegł, że cywilizacja polityczna, która opanowała świat, opiera się na wyłączności i zawsze należy uważać, aby zachować odeprzeć obcych lub ich eksterminować. Jest mięsożerna i kanibalistyczna w swoich skłonnościach, żywi się zasobami innych narodów i próbuje połknąć całą ich przyszłość. Zawsze boi się, że inne rasy osiągną wzniosłość, nazywając ją niebezpieczeństwem, i stara się udaremnić wszelkie przejawy wielkości poza własnymi granicami, zmuszając słabsze rasy ludzi do utrwalenia się na wieczność w ich słabości.

Z drugiej strony, pisząc w 1933 r., kiedy Adolf Hitler został mianowany kanclerzem Niemiec i szybko osiągał pełną władzę dyktatorską, Tagore napisał w eseju The Changing Age, a później zebranym w książce Towards Universal Man: Germany, w której Kultury Europy był najjaśniejszy, podarł wszelkie cywilizowane wartości — z jaką łatwością niewypowiedziana diabelstwo ogarnęła cały kraj.

Nawet za jego życia krytyka nacjonalizmu przez Tagore nie uczyniła go popularną postacią. Gandhi, krytykowany przez Tagore, skomentował, że poeta żyje we wspaniałym świecie, który sam stworzył — swoim świecie idei.

Poeta jednak nie zdawał sobie sprawy z krytyki, na jaką otworzyły go jego pomysły. Pisząc do swojego przyjaciela C. F. Andrewsa z Nowego Jorku w 1921 r., wypowiadając się krytycznie o ruchu odmowy współpracy prowadzonym przez Gandhiego w Indiach, przyznał, że obawia się, iż zostanie odrzucony przez moich własnych ludzi, kiedy wrócę do Indii. Moja samotna cela czeka na mnie w mojej Ojczyźnie. W swoim obecnym stanie umysłu moi rodacy nie będą mieli cierpliwości do mnie, którzy wierzą, że Bóg jest wyższy niż mój własny kraj.

Dodał, wiem, że taka duchowa wiara może nie doprowadzić nas do sukcesu politycznego; ale mówię sobie tak, jak kiedyś Indie mówiły: „Nawet wtedy – co?”. List został opublikowany przez S Ganesana w 1924 jako część Tagore’s Letters from Abroad i został zacytowany przez historyka Ramchandra Guha we wstępie do Tagore’s Nationalism z 2009 roku.

Podziel Się Z Przyjaciółmi: