Ostatnie dni mułły Mohammada Omara: jak nowa książka kontestuje amerykańskie roszczenia

Autorka, niezależna holenderska dziennikarka Bette Dam, pracowała w Kabulu od 2009 do 2014 roku. Jej biografia Omarze, Searching for an Enemy, została opublikowana w zeszłym miesiącu po holendersku. W artykule opublikowanym po angielsku przez think-tank Zomia, Dam podsumowuje książkę.

Kadr z filmu mułły Omara nakręconego potajemnie przez BBC w 1996 roku. To jedno z prawdopodobnie tylko trzech lub czterech dostępnych zdjęć byłego emira talibów.

Nowa książka twierdzi, że mułła Muhammad Omar, przywódca talibów poszukiwany przez Stany Zjednoczone do czasu ogłoszenia jego śmierci w 2015 roku, ukrywał się w pobliżu amerykańskiej bazy wojskowej w Afganistanie. Roszczenie (zgłoszone w różnych publikacjach, w tym: ta strona internetowa wtorek) sprzeciwia się stanowisku USA w tamtych latach – w którym Omar ukrywał się i zmarł w Pakistanie – i podkreśla widoczną porażkę amerykańskiego wywiadu. Władze afgańskie odrzuciły roszczenie książki we wtorek. Zdecydowanie odrzucamy to urojone twierdzenie i postrzegamy je jako wysiłek w celu stworzenia i zbudowania tożsamości dla talibów i ich zagranicznych popleczników. Mamy wystarczające dowody na to, że żył i zmarł w Pakistanie. Okres! napisał na Twitterze Haroon Chakhansuri, rzecznik prezydenta Afganistanu.

Zobacz, jak książka opisuje ostatnie dni Omara i jak ta relacja wypada w porównaniu z ówczesną amerykańską narracją:

Narracja amerykańska

Autorka, niezależna holenderska dziennikarka Bette Dam, pracowała w Kabulu od 2009 do 2014 roku. Jej biografia Omarze, Searching for an Enemy, została opublikowana w zeszłym miesiącu po holendersku. W artykule opublikowanym po angielsku przez think-tank Zomia, Dam podsumowuje książkę.

Opisując sposób, w jaki Stany Zjednoczone przedstawiały Omara jako geniusza terrorystycznego działającego z Pakistanu, Dam odwołuje się do wewnętrznego dziennika wojskowego USA (ujawnionego przez WikiLeaks), w którym twierdzi się, że Omar często rozdzielał fundusze działaczom ruchu i regularnie spotykał się z Osamą bin Ladenem. Miejsce spotkania to na przemian Quetta i wioski (NFDG) na granicy Pakistanu i Afganistanu, jak twierdzi dziennik. A w 2015 roku, kiedy Afganistan ogłosił, że Omar zmarł w szpitalu w Karaczi, ówczesny dyrektor CIA David Petraeus powiedział, że USA wiedziały, że był w Pakistanie.

Ale nic z tego nie jest prawdą, pisze Dam w podsumowaniu.

Więc gdzie on był?

Omar zniknął z widoku publicznego w 2001 roku. Po tym, jak pisze Dam, Omar nigdy nie postawił stopy w Pakistanie, zamiast tego zdecydował się ukryć w samym Afganistanie. Przez osiem lat mieszkał zaledwie kilka mil od głównej amerykańskiej wysuniętej bazy operacyjnej, w której znajdowały się tysiące żołnierzy, pisze Dam, która uzyskała informacje od mężczyzny, który był ochroniarzem Omara od momentu jego zniknięcia w Kandaharze aż do jego śmierci w 2013 roku. Abdul Jabbar Omari, mężczyzna w okularach i długiej siwej brodzie, przebywa w areszcie ochronnym od 2017 roku; Dam przeprowadził z nim wywiad w grudniu 2018 roku. W oparciu o to i informacje z innych źródeł, Dam pisze, że mułła Omar spędził resztę swojego życia w dwóch małych wioskach w odległej, górskiej prowincji Zabul.

Pierwsza kryjówka

W grudniu 2001 roku, kilka miesięcy po ofensywie amerykańskiej w Afganistanie, Omar przekazał przywództwo talibów mułle Obaidullahowi. 7 grudnia Omar podobno opuścił Kandahar i udał się do Qalat, stolicy prowincji Zabul, oddalonej o 125 mil od miasta Kandahar. Jabbar Omari podobno powiedział Damowi, że mógł pomóc mułły Omara w bardziej komfortowym życiu w Pakistanie, ale Omar nie ufał Pakistanowi.

Mówi się, że przez cztery lata ukrywał się w domu Qalat Abdula Samada Ustaza, długoletniego kierowcy Jabbara Omariego. Dom z gliny znajdował się w odległości spaceru od rezydencji gubernatora Zabulu (Hamidullah) Tokhi, pisze Dam. Dom jest opisywany jako otoczony błotem kompleks z dużym centralnym dziedzińcem. Na jednej ze ścian znajdował się rząd pokoi, a większy pokój w kształcie litery L zajmował róg, w którym przebywał mułła Omar. Nie było widocznych drzwi do pokoju - zamiast tego wejście było ukrytymi drzwiami, które wyglądały na szafkę wysoko na ścianie.

W 2004 roku Stany Zjednoczone utworzyły Forward Operating Base Lagman, kilka minut spacerem od kryjówki. W 2005 roku Omar przeniósł się do nowej kryjówki.

Druga kryjówka

Nowa kryjówka znajdowała się w dzielnicy Siuray, około 20 mil od Qalat, rodzinnego domu rodziny ojca mułły Omara i miejsca urodzenia Jabbara Omariego i Abdula Ustaza. Według informacji zebranych przez Dam, Ustaz zbudował małą chatę dla Omara za większym domem z gliny na obrzeżach wioski. W domu z gliny mieszkała rodzina, a tylko dwóch braci podobno znało tożsamość mężczyzny mieszkającego w budce. Chata znajdowała się nad rzeką i była połączona z dużymi tunelami używanymi do nawadniania.

Drugie, bardziej powszechne zdjęcie Omara zostało prawdopodobnie zrobione w 1992 r., między czasem Omara jako członka walczących z Sowietami mudżahedinów, a założeniem przez niego talibów w Kandaharze w 1994 r.

Wkrótce po przybyciu Omara do Siuray, pisze Dam, Amerykanie zbudowali wysuniętą bazę operacyjną Wolverine, około trzech mil od jego nowego domu. Mieściło się w nim około 1000 żołnierzy amerykańskich przeprowadzających operacje kontrpartyzanckie pod szyldem Operation Enduring Freedom. Brytyjskie Special Air Service i US Navy Seals były również czasami obecne, pisze Dam.

Odkrycie, że Omar mieszkał tak blisko baz wojskowych, według Dama, zostało potwierdzone przez talibów i urzędników afgańskich. Sugeruje to oszałamiającą porażkę wywiadu USA i jeszcze bardziej poddaje w wątpliwość twierdzenia Ameryki dotyczące wojny w Afganistanie.

Jego śmierć

Powołując się na informacje zebrane od Jabbara Omariego, Dam pisze, że mułła Omar zachorował na początku 2013 roku, zaczął kaszleć i wymiotować oraz mówić Omariemu, że nie wyzdrowieje. Omari podobno zrobił zupę shurwa, jedno z jego ulubionych dań, ale nie mógł już jeść. Dam pisze, że Omari nalegał na sprowadzenie lekarza, a Ustaz zaproponował, że odwiezie go do szpitali w Pakistanie, ale mułła Omar odmówił. Zmarł 23 kwietnia 2013 r. 29 lipca 2015 r. rząd afgański ogłosił, że Omar zmarł w 2013 r.

Jak aktywny był?

Omar zwrócił uwagę świata na zburzenie posągów Buddy Bamijana w swoim kraju w 2001 roku, a następnie za odmowę wydania Osamy bin Ladena w następstwie ataków z 11 września. Po jego zniknięciu Stany Zjednoczone wyznaczyły mu nagrodę w wysokości 10 milionów dolarów, a różne frakcje talibów nadal walczyły w jego imieniu. Źródła cytowane w książce Dama sugerują jednak, że już dawno przestał on być zaangażowany w operacje talibów.

Dam opisuje spotkanie w 2001 roku, kiedy Omar przekazał władzę mułła Obaidullahowi. Omar podpisał list, w którym stwierdził, że Obaidullah będzie przewodził ruchowi i zastrzegł, że należy przestrzegać tego, co zadecydował. To skutecznie zwalniało go z decyzji jego mężczyzn, pisze.

Jabbar Omari powiedział Damowi, że mułła Omar przestrzegał przekazania władzy. Cytuje słowa Omariego: Myślę, że mułła Omar pomyślał: „Teraz mogę im zostawić większość pracy”. Chociaż Omar nadal komunikował się z przywódcami talibów z Quetty, prawie nie ingerował w zarządzanie operacyjne talibami, Dam cytuje wypowiedź Omariego. Dodaje jednak, że trudno to zweryfikować, ponieważ większość przywódców Quetty już nie żyje.

Podziel Się Z Przyjaciółmi: